کشکان، شاهرگ حیاتی استان لرستان را دریابید

عباس محمودی، پژوهشگر لرستانی طی یادداشتی که برای گفتار ما ۲۴ ارسال نمودند، عنوان کرد: شهرستان پلدختر با وجود سه رودخانه دائمی که هر سه این رودخانه ها در داخل بخش معمولان شهرستان پلدختر جریان دارند یکی از مناطق پرآب استان و حتا کشور است. مهم ترین این رودخانه ها کشکان رود می باشد که از شمال تا جنوب این شهرستان را سیراب و روح زندگی و امید را به شهرستان می بخشد. رودخانه مادیان رود باعث سرسبزی و رونق باغداری در منطقه زیودار شده و به میمنت این رود شهرستان پلدختر به مرکزیت روستای زیودار قطب تولید انجیر سیاه کشور  بشمار  می رود و این رودخانه نیز با طی ده ها کیلومتر وارد رودخانه کشکان می شود. از دیگر رودخانه های شهرستان پلدختر رود چولهول می باشد که با ایجاد آبشار زیبای افرینه در محل روستای افرینه، زیبایی خاصی به این منطقه بخشیده و با طی حدود ۵۰ کیلومتر حیات و زندگی را به مردم این منطقه هدیه داده است. متاسفانه در پی خشک سالی های اخیر در چند سال گذشته باعث شده که رودخانه مادیان رود بیشتر از یکی دو کیلومتر طی نکرده و با استفاده بی رویه و برداشت بسیار زیاد موتور تلمبه های غیر مجاز کشاورزان و باغ داران و الکترو پمپ های آن ها در پایین دست روستای بن لار، بکلی خشک و باعث ضرر و زیان غیر قابل جبرانی به موجودات آبزی رودخانه شود، از طرفی کشاورزان و باغ داران منطقه را نیز دچار مشکلات عدیده ای نماید. در پی خشک شدن مادیان رود و کم شدن آب رودخانه چولهول که با رمق بسیار ضعیفی خود را به رودخانه کشکان می رسانید، متاسفانه با توجه به عدم برنامه ریزی درست در شهرستان های بالادست رودخانه کشکان، که شاهرگ  اصلی و حیاتی رودخانه شهرستان می باشد، امسال رودخانه در بالادست شهرستان پلدختر بکلی خشک گردید، در  پی این خشکیدگی رودخانه، آبزیان بسیار زیادی تلف شدند. چه کشت زارهایی که خشکیدند و چه صدای دلخراش گوسفندانی که در پی یافتن آب، کف رودخانه را بو می کشیدند. در طول چهل و پنج سالی که از عمرم گذشته و با پرس و جو از بزرگ ترها و ریش سفیدان محل، کسی به یاد ندارد رودخانه کشکان تا این حد خشک و کم آب شده باشد. حالا چه شده این رودخانه که زمانی نه چندان دور کسی که شنا بلد نبود جرات نمی کرد تابستان از این رودخانه عبور کند، به یک خشک رود تبدیل شده است. مگر ما به کجا می رویم؟ چرا با برنامه ریزی درست و صحیح و بجا از رودخانه باعث جاری شدن آب نمی شویم؟ برای سال آینده و سال آتی چه برنامه ریزی کرده ایم؟ چرا و چرا؟ و البته هزاران چرای دیگر…!

ما بایستی باور کنیم پدیده خشکسالی وجود داشته و باید با برنامه ریزی و مصرف بهینه نگذاریم بار دیگر مانند امسال رودخانه کشکان به کلی خشک شود. می طلبد امور آب استان لرستان و شهرستان های مسیر رودخانه کشکان، دستگاه قضایی، جهاد کشاورزی و محیط زیست استان و در راس آن ها استانداری لرستان با ارائه راهکار های مناسب و برنامه ریزی درست مانع خشک شدن کشکان شوند. مگر پیامد های خشکسالی تابستان های گذشته، خسارت های جبران ناپذیر کشاورزان و هزاران مشکل دیگر فراموش شده است؟ مگر تابستان های دیگری در راه نیستند؟ لذا مسئولین باید با برنامه ریزی های کوتاه مدت و بلند مدت، خود را در مقابل بحران کم آبی آماده  نمایند. از  برنامه های کوتاه مدت می توان به جمع آوری الکتروپمپ ها و موتور تلمبه های غیر مجاز، تغییر الگوی کشت های شهرستان استفاده از روش های نوین آبیاری قطره ای و بارانی بطور مقطعی از بعضی از مشکلات جلوگیری کرد. مثلا موتور پمپ ها و الکترو پمپ ها براساس مجوز برداشت آب از رودخانه، آب برداشت نمایند. یا در شهرستان پلدختر با توجه به اقلیم گرم از کشت های زمستانه ای استفاده کرده که در فصل پر آبی رودخانه می باشند. از کشت بی رویه  محصولات آب دوست مانند صیفی جات، هندوانه، برنج و درختانی مانند انجیر که به آب زیاد احتیاج دارند جلوگیری بعمل آید. در عوض به جای آن ها می توان با آموزش و تشویق کشاورزان آنها را به کشت درختانی مانند پسته که بین ۳۰ تا ۴۵ روز یکبار به آب نیاز دارند، یا با کاشت زعفران که به آب بسیار  اندکی نیاز دارد و بیشتر از آب باران استفاده کرده و در عوض درآمد بسیار خوبی هم دارند و از نظر اقتصادی نیز به نفع کشاورزان می باشد استفاده نمود. تغییر الگوی آبیاری از غرق آبی به قطره ای نیز راهکار بسیار خوبی ست، گر چه بسیاری از کارشناسان به آبیاری بارانی ایرادات زیادی می گیرند، مثلا تبخیر آبیاری قطره ای را بیشتر از روش غرق آبی می دانند. ولی بهرحال باید تمام تلاش خود را بکار گرفت تا از هدر رفت بی رویه آب جلوگیری  بعمل آید. از راهکارهای بلند مدت احداث سدهای خاکی در مسیر سیلاب ها و رودخانه های فصلی در روستا هاست، چون می تواند منبع خوبی برای جمع آوری آب در زمستان و استفاده از آن در فصل تابستان باشد. احداث سد بن لار و سد چولهول در شهرستان پلدختر لازم و ضروری ست، بطوری که طرح مطالعاتی سد چولهول انجام گرفته و در سفر دوم هیات دولت نهم به استان مصوب گردیده و با احداث آن می توان هم از نظر توریسم و گردشگری کمکی به رونق شهرستان کرد و هم منبع مطمئنی برای پمپاژ های زیودار و جلگه خلج، واشیان و چم مهر باشد. اگر این سدها احداث نشوند عملا از این پمپاژ ها فقط می توان در فصل پاییز و زمستان استفاده کرد و طبیعتا در فصول گرم آبی وجود ندارد که مورد بهره برداری قرار گیرد.