دهم آذر در تقویم ایران، روز مجلس نامگذاری شده است

قبل از بحث در مورد شهید مدرس، مدخلی کوتاه در مورد نهضت مشروطه بیان می نماییم زیرا تشکیل مجلس از پیامدهای این نهضت بود. هنگامی که زمینه ها و علل تشکیل مجلس را در تاریخ ایران بررسی می نماییم ، با صدور فرمان مشروطه در  ۱۴ امرداد سال ۱۳۹۵، هجری – شمسی ، تشکیل مجلس شورای ملی در این فرمان آمده بود فرمانی که  در نتیجه ی مبارزات مردم به رهبری روحانیون و روشنفکران و با حمایت بازرگانان و به  خط قوام کارگزار کار جوان آن زمان ، نگاشته شده بود . این فرمان ، آغاز تحولی در تاریخ معاصر ایران بود ، تحولی که برای نخستین بار ، رای مردم را در تعیین سرنوشت خود را به رسمیت می شناخت . روحانیون نقش پررنگی در پیروزی نهضت مشروطه داشتند زیرا با الهام از آموزه های اسلامی برای اجرای عدالت و رعایت حقوق مردم به مبارزه علیه حکومت قاجاریه پرداختند . روحانیون را باید پیشتاز مبارزه علیه حکومت های فاسد قلمداد نمود.

روشنفکران نیز در جریان نهضت مشروطه نقش بسزایی داشتند اما از آن جاکه جریان روشنفکری در تاریخ معاصر ایران تولدی معیوب داشت بنابراین بعد ار پیروزی نهضت مشروطه بسیاری از روشنفکران در همراهی و حمایت نهضت مشروطه دچار اشتباهات جبران ناپذیری شدند.

سیدحسن طباطبایی اردستانی ملقب به آیت الله مدرس متولد۱۲۴۹ هجری شمسی در روستای سرابه ای شهرستان اردستان از توابع استان اصفهان ، فعالیت سیاسی وی با عضویت در انجمن مقدس ملی اصفهان آغاز شد درسال ۱۲۸۹ همزمان با تشکیل دوره ی دوم مجلس شورای ملی که پس از دوره ی سیزده ماهه ی استبداد صغیر برپا شد ، نورالله نجفی  اصفهانی از سوی آیت الله خراسانی و عبدالله مازندرانی به عنوان یکی از مجتهدان طراز اول به مجلس شورای ملی معرفی شد که وی نیز مدرس را برای این امر معرفی نمودو از سوی مجلس نیز پذیرفته شد .مدرس در دوره ی سوم از طرف مردم تهران به نمایندگی انتخاب شد ، ولی این مجلس به دلیل فشار خارجی و آغاز جنگ جهانی اول یکسال بیشتر دوام نیاورد .در سال ۱۲۹۳که جنگ جهانی اول شروع شد ، دولت ایران رسما اعلام بی طرفی کرد، اما نیروهای روسیه ، انگلیس و عثمانی ، بدون توجه به این بی طرفی وارد خاک ایران شدند .در سال ۱۲۹۵ تعداد۲۷ نفر از نمایندگان مجلس و گروهی از رجال سیاسی و مردم عادی به منظور مقابله با تجاوزات روس و انگلیس به ایران   به طرف قم حرکت کردند ودر آن شهر کمیته ی دفاع ملی را تشکیل دادند و هیت چهار نفره را برای اداره ی امور برگزیدند که مدرس یکی از آنها بود .شهید مدرس همچنین در سال ۱۲۹۹ با قرارداد ۱۹۱۹ که قراردادی استعماری بود مخالفت نمود .پس از کودتای  ۱۲۹۹که توسط رضاخان و سید ضیاءالدین طباطبایی و با حمایت انگلیس صورت گرفت بسیاری از آزادیخواهان دستگیر شدند که از جمله آنان مدرس بود وی پس از سه سال از حبس آزاد شد و در دوره ی چهارم مجلس شورای اسلامی به عنوان نماینده ی مردم تهران انتخاب شد ، وبه عنوان نایب ریس و رهبر گروه اگثریت مجلس انتخاب شد .در دوره ی پنجم مجلس که منجر به تغییر سلسله ی قاجاریه شد مدرس رهبر اقلیت مجلس بود مدرس در دوره ی هفتم مجلس به دلیل مداخله ی آشکار حکومت و حذف آرای وی نتوانست به مجلس راه یابد .سرانجام در ۱۶ مهر ۱۳۰۷دستگیر وبه دامغان و مشهد سپس به خواف تبعید شد .مدرس در خواف ۷سال توسط ماموران زیر نظر بود ودر ۲۲مهرماه ۱۳۰۷از خواف به کاشمر منتقل شد ودر دهم آذر  ۱۳۱۶ به دستور رضاشاه به شهادت رسید.

شهید مدرس از کسانی بود که می خواستند از تبدیل مشروطه به نظام استبدادی جلوگیری نماید وی در این راه قاطعانه با تغییر حکومت مشروطه به نظام استبدادی و به حکومت رسیدن رضاخان ، مخالفت کرد و حتی زمانی که ، رضاخان بحث حکومت جمهوری را مطرح نمود به شدت با این طرح مخالفت کرد ، مخالفت شهید مدرس با نفس حکومت جمهوری نبود بلکه ایشان می دانستند که رضاخان می خواهند با طرح این موضوع راه را برای رسیدن خود به حکومت هموار نمایند و شهید مدرس به خوبی می دانستند که روحیات و شخصیت رضاخان هیچ تناسبی با جمهوریت و جمهوری ندارد ،کما اینکه این مساله  در طول حکومت شانزده ساله رضاخان بر همگان ثابت شد.

شهید مدرس ، پس از اینکه رضاخان توانست با کمک نمایندگان فرمایشی ، حکومت را به دست بگیرد و از رضاخان به رضاشاه ارتقا یابد، باز هم در مقابلش ایستاد و از تربیون مجلس به دفاع از حقوق مردم پرداخت ، شهید مدرس ، وکیلی واقعی و مبارزی شجاع بودند که با شهامت از مطالبات مردم آن روز ، فاع می کردند.

شهید مدرس ، روشنفکری اصیل  و روحانی روشن بین بودند که اوضاع ایران آن روز را به خوبی درک کرده بودند.

شخصیت شهید مدرس ، الگویی برای همه ی نمایندگان مجلس در تمام ادوار است زیرا دفاع از حق و حقوق مردم را با هیچ چیز معامله نکردند و در راه مبارزه با استبداد به شهادت رسیدند.

مجلس به فرموده ی معمار کبیر انقلاب اسلامی در راس امور است.

این افراد و شخصیت ها هستند که به جایگاهها اعتبار می دهند البته هیچ جایی جز  خانه ی ملت که چکیده ی  اراده ی مردم  در آن حضور دارند نمی تواند در راس امور قرار بگیرد . شهید مدرس در جواب نامه ی رضاشاه که از رفع سو ء قصد به جان شهید مدرس اظهار خوشحالی کرده بود ند ( سوء قصدی که خود رضاشاه علیه مدرس طراحی کرده بود ) ، گفتند : به کوری چشم دشمنان مدرس هنوز زنده است .

الان باید گفت به کوری چشم تضییع کنندگان حقوق مردم، مدرس ها برای همیشه ی تاریخ زنده اند.