با دوستان مروت/ بهرام رشیدی نیا *

جمله معروف رنه دکارت؛ فیلسوف فرانسوی مبنی بر اینکه من فکر می کنم پس هستم مفهوم تفاوت انسانها بر اساس فکر و اندیشه آنان را نشان می دهد.

پروردگار متعال نیز در آیه ۲۵۶ سوره بقره می فرماید «لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیّ‏ِ» که اشاره مستقیمی است به تفاوت در دین، اندیشه و تفکر انسانها.

جهان بینی اسلام حتی آزادی زیستن شهروندان با مذاهب دینی دیگری در سرزمین های اسلامی را نیز به رسمیت شناخته و حقوق شهروندی برای پیروان دین های آسمانی دیگر را قائل می شود. در اسلام؛ صفت رحمانیت پروردگار به مراتب بیشتر از اوصاف دیگر تکرار میشود و شفقت و مهربانی در مقابل تندخویی مورد تاکید قرار می گیرد.

نکوهش تندخویی در احادیث مختلفی آمده است. حضرت علی (ع) تندخویی را نوعی دیوانگی می داند و می فرماید:

پرخاشگری و تندخویی نوعی دیوانگی است، زیرا تندخو و آدم خشمگین پس از آرام‌ شدن و آرامش خاطر و به خود ‌آمدن پشیمان می‌شود؛ اگر کسی پس از تندی و برانگیختگی و خشم پشیمان نشد دیوانگی‌اش ثابت‌شده است

(الحدیث جلد ۳ صفحه ۲۷۳)

اما علیرغم این مروت و مدارای تصریح شده در متون دینی و با وجود توصیه های مکرر بزرگان مذهبی و ملی و کشوری برای وحدت و همدلی؛ متاسفانه در برهه ای زندگی می کنیم که آموزه های با ارزشی همچون وفاق، مهربانی و دوستی در بین مسلمانان با قید مذهبی شیعه و محدوده جغرافیایی ایران و قید تاریخی ۴۰ سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی؛ جای خود را به کینه توزی و تندخویی داده است.

خشونت کلامی در سپهر سیاسی کمترین مجالی را برای جذب حداکثری نگذاشته است و هر روز در رسانه های مجازی و حقیقی واژه جدیدی برای نابودی دوستان منتقد ابداع می شود.

برخی فعالان وابسته به جریانها و جناح های سیاسی بویژه در سطح استانها، بدون هیچ راهبرد خرد یا کلانی برای نفوذ اندیشه و نگرش های سیاسی و اجتماعی خود در میان طیف های مختلف جوانان؛ بطور انفعالی تنها به تقابلی مبتذل با مخالفین فکری، شخصی یا حتی طایفه ای خود می پردازند و در عملکردی ماکیاولیستی؛ گاه برای رسیدن به هدف از هر وسیله ای همچون ترور شخصیت نیز ابایی ندارند.

تند خویی در عرصه سیاست گره های روانی فراوانی را در جامعه بوجود آورده است. ویروس کشنده خشونت ورزی در عرصه سیاسی، موجب گسترش خشونت های اجتماعی در رفتار روزانه مردم نیز شده است.

کنش و واکنش های خشمگینانه سیاسی رفته رفته تبدیل به تاکتیکی موفقیت آمیز برای غلبه بر جریان مقابل شده و البته شاهد هستیم که امروزه خشونت ورزی از حوزه سیاست به دیگر عرصه ها سرایت نموده است و تبدیل به یک خوی و منش همگانی شده و رفتارهای خشونت آمیز سیاسی، جامعه را در پرتگاه سقوط اخلاقی و اجتماعی قرار داده است.

فحاشی و بی نزاکتی در فرهنگ سیاسی چنان فضای جامعه را متشنج کرده است که به زحمت می توان سره را از ناسره جدا نمود و تبیینی مستند و مستدل از برنامه های راهبردی مدعیان را در ذهن کنجکاو جامعه پیدا کرد.

واژه هایی چون ضد انقلاب و بی دین را چنان با اطمینان به دیگران نسبت می دهیم که گویی ما محور دین و انقلابیم و هر که با ما نیست با انقلاب هم نیست.

به هزاران چهره تاثیر گذار در تاریخ دور و نزدیک کشور چنگ می زنیم. یک روز با پرچم ملیت و یک روز با چهره دین؛ و بعد دیگران را هزار چهره می نامیم!

کدام جامعه جهانی با این ادبیات خشن به رشد و تعالی رسیده اند؟

در متون دینی ما آیا بیشتر از تندی و قهر به آشتی و دوستی توصیه نشده است؟

اصول و ارزشهای راستین انقلاب را در حصار خود در نیاوریم. هم اصلاح طلبان و هم اصولگرایان به انقلاب و اصول اولیه آن اعتقاد کامل دارند. ارزشهای انقلاب متعلق به همه جریانهای معتقد به نظام است. بسیج، جبهه، شهادت و همه نهادهای مقدس انقلاب متعلق به همه مردم ایران اعم از چپ و راست است.

دست از خط کشی های احساسی برداریم. همچون دو دهه اول انقلاب، اختلاف سلیقه ها را بپذیریم. مدیرانی که برای مردم کار می کنند و تعهد به صداقت و چشم پوشی از مال اندوزی را سر لوحه زیستن خود قرار داده اند و بر گرده زخمی دیگران کاخ نشینی نمی کنند؛ همه یک چهره اند و یک رو. زیستن برای خلق خدا و چهره ای برای حفظ آبروی مردم؛ و البته آنانی که بی محک اندیشه و فارغ از قید دین و انسانیت و برای حفظ منافع مقطعی خود؛ هر لحظه چنگ بر رخ کسی می کشند و هر روز با اهرم و نقابی متفاوت و از جنس ارزشهای اصولی و راستین انقلاب، بر دوستان هجمه می آورند…آنان هزار چهره اند!

مؤخره:

از قران بیاموزیم:

إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَهٌ فَأَصْلِحُوا بَیْنَ أَخَوَیْکُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ (حجرات-۱۰)

همانا مسلمان ها با هم برادرند پس میان برادران خود صلح و آشتی بر قرار کنید و تقوای الهی پیشه کنید بلکه رستگار شوید.

• دانشجوی دکترای علوم سیاسی