اکوتوریسم و جاذبه هـای طبیعت گردی در لرسـتان

دکتر رضا میرزایی، پژوهشگر لرستانی طی یادداشتی که برای گفتارما ۲۴ ارسال کرده اند،عنوان کرد: واژه اکوتوریسم اولین بار در سال ۱۹۸۳ میلادی توسط هکتورلاسورن برای سفر به مناطق بکر طبیعی، با هدف طبیعت گردی بکار رفت. اکوتوریسم در واقع نوعی جهانگردی طبیعت گرا و ابزاری کارآمد برای دستیابی به توسعه پایدار است. در سال ۱۹۹۶ موسسه بین المللی جهانگردی، اکوتوریسم را یک مسافرت و دیدار محیط زیستی به مناطق طبیعی تقریبا بکر با هدف لذت بردن و استفاده از طبیعت تعریف نمود که موجب تقویت حفاظت از منابع زیستی می گردد. با این تعاریف هدف اصلی اکوتوریسم مشاهده و لذت بردن از پدیده های طبیعی و سرمایه های فرهنگی مربوط به آن است. هر چند در حال حاضر، اکوتوریسم در صنعت توریسم کشور ما جایگاه چندان مناسبی ندارد ولی با توجه به اینکه ایران یکی از پنج کشور برتر جهان و برخوردار از تنوع زیستی و اقلیمی است، در صورت فراهم نمودن زیر ساخت ها و جذب طبیعت گردان، می توان ضمن ارتقا این صنعت، فرصت های شغلی و درآمد خوبی را کسب نمود.
استان لرستان نیز به لحاظ قرار گیری در رشته کوه های زاگرس میانی، منطقه ای با استعداد و ایده آل برای توسعه اکوتوریسم است. با توجه به تنوع شرایط اقلیمی و زیستی (اعم از گیاهی و جانوری)، پتانسیل های ژئوتوریستی و سرمایه های زمین شناسی (جهت مطالعات دیرینه شناسی، چینه شناسی، سنگ شناسی، تکتونیک و …) ، پدیده های مختلف ژئومورفولوژی، هیدروژئولوژی، سیماهای کارستی (شامل صدها غار و عوارض و پدیده های طبیعی و کارستی) ظرفیت های فراوان آبی (حدود ۸۰۰۰ دهنه چشمه، ۶۷۰۰ حلقه چاه، ۱۵۳۰ رشته قنات، ۳۳ رودخانه دائمی با شبکه هیدروگرافی معادل ۲۴۵۱ کیلومتر، ۱۲ تالاب، ده ها آبشار زیبای دائمی و فصلی کم نظیر، دریاچه گهر و …) توانمندی های بسیار خوبی جهت توسعه اکوتوریسم دارد. با این توصیف یکی از پدیده های ژئوتوریستی کم نظیر در جهان، لنداسلاید بزرگ و معروف سیمره است که در جنوب شهر پلدختر واقع شده است.براساس بررسی های انجام شده توسط زمین شناسان و محققین، حدود ۱۰ تا ۱۱ هزار سال قبل، زلزله ای تاریخی به بزرگی بیش از ۷ ریشتر در دره سیمره واقع در جنوب شهرستان پلدختر رخ داد. در اثر این زلزله ورقه ای از سنگ های آهکی از قله موسوم به لیت انار تا قله میر نوروز به طور حدود ۵/۱۵ کیلومتر، عرض ۵ کیلومتر و ضخامت ۳۰۰ متر از یال شمال شرقی طاقدیس کبیرکوه گسیخته و جدا گردید. در این رانش، انرژی جنبشی به حدی بوده که با خرد شدن طبقات سنگی، مصالح لغزشی حدود ۲۵ کیلومتر به سمت جلو (تا زیر دشت جایدر) حرکت کرده و با حجم تقریبی ۳۵ کیلومتر مکعب،در سطحی به وسعت حدود ۳۰۰ کیلومتر مربع پخش گردید.
حجم مصالح لغزشی به اندازه ای بود که تراز ارتفاعی محل پخش شدگی آنها به ۸۵۰ تا ۹۰۰ متر می رسد. مصالح لغزشی باعث مسدود شدن رودخانه های کشکان و سیمره که از سرشاخه های مهم رودخانه کرخه محسوب می شود، گردید. حجم تخلیه سالانه این دو رودخانه در محل رانش سیمره حدود ۲/۵ میلیارد متر مکعب در سال است. بعد از رویداد زمین لغزش بزرگ سیمره و مسدود شدن رودخانه های کشکان و سیمره دریاچه بزرگی در پشت آن تشکیل گردید که طول آن بیش از ۴۰ کیلومتر بوده است. بعد از پر شدن ظرفیت دریاچه بزرگ سیمره- جایدر، سد طبیعی لنداسلاید سیمره شکسته شده و آب آن تخلیه گردید.
تالاب های یازده گانه معروف پلدختر، در واقع بازمانده های دریاچه قدیمی سیمره اند که در اثر رخداد این پدیده بوجود آمدند و سن آن ها نیز معادل سن زمین لغزش سیمره است. با توجه به اینکه زمین لغزش سیمره (چُل جایدر) بزرگترین زمین لغزش شناخته شده جهان است، وسعت و عظمت و سرگذشت آن برای هر گردشگر داخلی و خارجی دارای جذبه است. لذا با تهیه زیر ساخت های لازم و اطلاع رسانی درست، می توان زمینه بازدید گردشگران داخلی و خارجی را از این جاذبه ژئوتوریستی فراهم نمود. وجود ده ها اثر تاریخی و باستانی در فاصله حدود ۵ تا ۲۰ کیلومتری زمین لغزش سیمره از جمله آثار باستانی شهر ماداکتو و تنگ بهرام چوبین، پل های سنگی چشم نمشت، پلدختر و گاومیشان، آثار باستانی میدان بزرگ و وران ماله کوه، غار کلماکره، غار باستانی تنگ فنی، آثار باستانی تنگ ماژین و تنگ لِیلم، وجود چند قبرستان مربوط به دوره اشکانی بر روی چُل جایدر، و حوضچه های دست کند آیینی باغ جایدر ظرفیت هایی اند که تبدیل شدن این رخداد طبیعی را به یکی از مهمترین مقصدهای گردشگری فراهم می سازد.